Çocuklar, ‘’ Kötü bir gün geçirdim, konuşalım mı? demezler, ‘’ Oynayalım mı ?’’ derler.
Çocuklar sıkıntılarını oyunlarıyla anlatır. Oyun oynamak bir bakıma çocuklar için, iletişim kurma, denemeler yapma ve öğrenme yoludur. Belki de en önemlisi oyun oynamak ebeveynlere çocuklarıyla yakınlaşma ve yakınlık koptuğunda yeniden bağ kurma imkânı sunar. Aslında oyun oynamanın temel amacı bağlanmaya, sevgiye ve yakınlığa olan doğal ihtiyacımızı karşılamasıdır.
Oyun oynamanın belki de en insana özgü olan amacı duygusal sıkıntılardan kurtulmak için önemli bir yol olmasıdır. Bu yüzdendir ki çocuklar, yaşadıkları duyguları, deneyimleri ve hatta travmalarını oynadıkları oyuna yansıtırlar. Oyunun tüm bu işlevlerini düşündüğümüzde, oyun terapide iyileştirici bir yol olarak kullanılmaktadır.
OYUN TERAPİSİ NEDİR?
Yetişkinlerin kendilerini ifade etme yolu dildir. Çocukların kendilerini ifade etme yolu ise oyundur. Yetişkinlerin aksine çocuklar yaşadıkları dünya ile deneyimsel düzeyde bir ilişki kurar. Çocuk, oyunu nasıl hissettiğini ifade etmek ve deneyimlediklerini aktarmak için bir araç olarak kullanır. Aynı zamanda duygularını ve onu etkileyen olayları yeniden canlandırır. Çocuk için oyun hayatın bir provasıdır.
Peki oyun terapisini çocuğun rutin oyunundan ayıran nedir?
Oyun çocuklar için doğal bir iletişim yoludur. Bu nedenle oyunun temel işlevi okulda ya da evde değişmez. Ancak oyun terapisi içindeki oyun çocuğun kendi kendine oynadığı ya da bir yetişkinle oynadığı oyundan tamamen farklıdır. Oyun terapisinde çocuğun tercih ettiği oyuncaklar, oyuncakların sembolik anlamları ve kullanılış şekilleri oyun terapisti tarafından çözümlenir ve çocuğun biricik oluşu göz önünde bulundurularak süreç içerisinde her çocuğa özel olacak şekilde değerlendirilir. Çocuk oyun yoluyla yoğun duygusal deneyimlerini dışa vururken terapist ile çocuk arasında kurulan ilişki sayesinde çocuk kendini güvende hisseder. Ayrıca çocuğun oyun oynadığı esnada terapistin sunduğu iyileştirici tepkiler de oyun terapisini normal oyundan ayıran en temel farklardan biridir.
Oyun terapisinde gerekli zeminin oluşması için çocuğun sembolik anlamda oyun oynama kapasitesine erişmiş olması gerekir. Çocuklar yaklaşık olarak iki yaşına geldiklerinde sembolik oyunlar oynamaya başlarlar.
Oyun terapisinde ne olur?
İlginçtir ki, çocuklar varoluşsal kapasiteleri gereği çektikleri acıları ve bunlara karşı nasıl mücadele edebileceklerini kendileri bilirler.
Çocuk tamamen kendi yönlendirdiği bir oyun ortamında, kendi yaşantılarını terapist üzerinden oyuna yansıtır. Bir anlamda kendi yaşadıklarını terapistin hissedebileceği bir sahne hazırlar. Oyun ortamında çocuk, sorun ve travmalarını, çağrışım, metafor ve semboller aracılığı ile ortaya çıkarır.
Çocuk yaşadığı olayları dayanabilir kılmaya ihtiyaç duyar ve bunu da ancak kendi sahnelediği oyun ile yapabilir. Oyun terapisinde çocukların oyun, oyuncak ve rol seçimleri metaforik ifadelerin temelini oluşturur. Metaforu ‘’ anlam içerisindeki anlam’’ olarak ifade edebiliriz. Çocuk için metaforlar dilden daha yüksek sesle konuşur. İlginçtir ki, çocuklar metaforlarda yalan söylemez. Bu da demektir ki, çocuk başına gelmeyen bir olayı yaşamış gibi göstermez.
Pek çok insan çocukların yaşadıkları sıkıntıları bir yetişkine gidip sözel olarak anlatmasını bekler. Tıpkı yetişkinler gibi çocukların içinde iyileşmenin aynı yoldan geçtiğini düşünür. Çocuk iyileşmek için gerçekten başına gelenleri anlatmalıdır. Ancak bunun yolu bir çocuk için oyundan ve onun içine gizlediği metaforlardan geçer. Çocuklar için metaforlarla iyileşmek mümkündür.
Hangi durumlarda Oyun Terapisinden yararlanılır?
Kardeş kıskançlığı, yemek yeme sorunları, uyku bozuklukları, Obsesif Kompulsif Bozukluk ( takıntılı düşünce ve takıntılı davranış bozukluğu), Depresyon, kaygı, korkular, agresyon, saldırganlık, ailede yaşanan çatışma, boşanma ya da ayrılık , Duygusal, fiziksel ya da cinsel taciz, evlat edinilme, sevilen birinin ölümü ya da hastalığı, aile içi şiddete maruz kalma, kronik hastalık, Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, bağlanma ve ayrılma problemleri, özgüven ve sosyal beceri, özgül öğrenme güçlüğü, okul problemleri, mastürbasyon, tuvalet eğitimi, içe kapanıklık ve çekingenlik, Otizm, gibi bir çok alanda oyun terapisinden yararlanılmaktadır.
Oyun Terapisinin Çocuğun Gelişimine Ne Gibi Katkısı Vardır?
Çocukların özgüvenini arttırmaktadır. Davranışlarının sorumluluğunu almayı ve sorumluluklarını nasıl yerine getirebileceklerini öğrenirler. Oyunla duygularını ifade etme imkânı sağlar. Başkalarıyla empati kurabilmeyi öğrenir. Davranışlarını ve duygularını kontrol etmeyi öğrenir. Problemlerle baş etmeyi ve yeni fikirler üretmeyi öğrenir. Başkalarını olduğu gibi kabul etmeyi ve saygıyı öğrenir. Kendi yeteneklerinin farkına varmayı keşfeder. Konuşma bozukluklarını düzeltmeye yardımcı olur. Dürtülerini ve duygularını yeniden kontrol etmelerine yardımcı olur. Pozitif bakış açısına sahip olmaya başlarlar. Rahatlamalarını ve gevşemelerini sağlar. Arkadaşlık ilişkilerinde, iletişim becerileri güçlenmeye başlar. İçe kapanık çocukların rahatça duygularını ifade etmesine yardımcı olur. Aile içi ilişkileri sağlıklı bir şekilde düzenler. Korkularını yenmeyi öğrenmeye başlarlar.
Oyun Terapisine Giderken Çocuğa Nasıl Bir Açıklama Yapılmalıdır?
Seni bir arkadaşıma götüreceğim demek doğru bir yöntem değil. Bu şekilde yapılan açıklamalar oyun terapisi sürecini olumsuz etkilenmektedir. Sadece oyunlar oynayacaksınız demekte doğru bir yöntem değildir. Bu şekilde yapılan bir açıklamada oyun evi olarak algılamasına sebep olabilir. Bizim amacımız bu değil, çocuk oyun terapisinden fayda görebileceğini, duygu ve düşüncelerini aktarabileceğini bilmelidir. Her ne kadar, terapistle ilk görüşmeye gitmeden önce çocuğa ne söyleneceği yaş gruplarına göre biraz farklılık gösterse de her yaş grubunda önemli olan nokta, çocuğa karşı dürüst olmaktır. Küçük yaş gruplarında, anlatımın kısa ve net yapılması, çocuğun kafasının karışmasını önleyecektir. Ailelerin, küçük yaşlardaki çocuklara, onların canını sıkan şeylerin geçmesi için biriyle görüşeceklerini, orada oyun oynayıp sohbet edeceklerini söylemeleri yeterli olacaktır.
Biraz daha büyük yaş gruplarındaki çocuklarda ise ‘’Sen resim yaparken, hikâye anlatırken, topla veya herhangi bir şeyle oynarken senin duygularını anlamana yardımcı olacak bir oyun terapisine gidiyorsun. Oyun Terapisi senin duyguların hakkında konuşmana ve kendini anlamana yardımcı olacak bir yöntem’’ şeklinde açıklama yapılabilir.
‘’Kuşlar Uçar, Balıklar Yüzer, Çocuklar oynar” -Gary Landreth
